Porost islandzki... w krainie chłodu prawie jak apteka

Porost islandzki (Cetraria islandica) zwany także płucnicą czy tarczownicą rośnie w chłodniejszych regionach świata. Po raz pierwszy ten gatunek opisany został przez Karola Linneusza w 1753 roku. Jednakże lecznicze właściwości tej rośliny znane były mieszkańcom Północy, m.in. Wikingom, Eskimosom i ludom Syberii. Surowcem zielarskim jest cała plecha zawierająca poli- i monosacharydy, śluzy, barwniki, substancje podobne do celulozy (licheniny i izolicheniny), kwasy porostowe oraz sole mineralne, m.in. jod, krzem i miedź. W lecznictwie ludowym – zwłaszcza na terenie Skandynawii i Syberii – już dwa tysiąclecia temu stosowano płucnicę w leczeniu infekcji układu oddechowego, także gruźlicy, kaszlu różnego pochodzenia, przy przeziębieniach i grypie, w katarze siennym, również przy problemach z układem pokarmowym (w chorobie wrzodowej, niestrawności, stanach zapalnych śluzówki, zatruciach pokarmowych, mdłościach i wymiotach – również tych związanych z błędnikiem), dla poprawienia pracy trzustki i wątroby (przy zastoju żółci, w kamicy żółciowej), w dolegliwościach nerek (kamicy nerkowej, przy zatrzymaniu moczu), stanach zapalnych pęcherza (również na tle bakteryjnym), w chorobach kobiecych – przy zaburzeniach miesiączkowania, upławach, ale i w dolegliwościach męskich – stanach zapalnych jąder. Preparatami z porostu islandzkiego próbowano również zwalczać nowotwory. Ponadto uważano, że pomaga on uszczelnić ścianki naczyń krwionośnych.

 

Odwar

1 łyżeczkę plechy zalewamy filiżanką ciepłej wody, zagotowujemy i utrzymujemy we wrzeniu przez 15 minut. Odwar pijemy 2-3 razy dziennie po 1 filiżance. Należy stosować zawsze świeży odwar.

Zewnętrznie – w postaci naparów, odwarów, nalewek i jako składnik maści stosowano porost islandzki w leczeniu chrypki (płukanki), trudno gojących się ran, wrzodów, wszelkiego rodzaju wyprysków, również ropnych, łuszczycy, stanów zapalnych oczu (przy ich podrażnieniu i przemęczeniu, zapaleniu spojówek, nadmiernym łzawieniu, zaczerwienieniu), stanów zapalnych narządów rodnych, zwłaszcza objawiających się upławami lub świądem, zapalenia pęcherza na tle bakteryjnym, hemoroidów (nasiadówki).

Nie zaleca się stosowania go u dzieci do 12 roku życia.  

Fasola zwyczajna... lecznicze strąki

Fasola zwyczajna (Phaseolus vulgaris) pochodzi z Ameryki Południowej i Środkowej. Na obszarze dzisiejszego Meksyku i Peru była uprawiana przed tysiącami lat. Do Europy dotarła po wyprawach Krzysztofa Kolumba. Jej lecznicze właściwości wykorzystywano od dawna. Surowcem zielarskim są dojrzałe strąki (owocnie) oraz kwiaty. Strąki fasoli zawierają m.in. argininę, asparaginę, skrobię, sole mineralne i witaminę C. Działają moczopędnie, a ponadto obniżają poziom cukru we krwi. Zaleca się stosowanie ich w cukrzycy, chorobach nerek i pęcherza moczowego. W lecznictwie znajdują zastosowanie również ususzone i zmielone na mąkę nasiona fasoli, które wykorzystuje się do leczenia egzem, ran, oparzeń i odmrożeń. 

Napar

2 łyżki rozdrobnionej owocni fasoli zalewamy szklanką chłodnej, przegotowanej wody i pozostawiamy na kilka godzin. Następnie zagotowujemy i odstawiamy pod przykryciem do naciągnięcia na 30 minut. Pijemy 2 razy dziennie (rano i wieczorem) po 1 szklance.

Odwar

2 łyżki rozdrobnionej owocni fasoli zalewamy szklanką ciepłej, przegotowanej wody i pozostawiamy na 4 godziny. Następnie doprowadzamy do wrzenia i gotujemy pod przykryciem przez 2-3 minuty i pozostawiamy do zaparzenia na 15 minut. Pijemy 2 razy dziennie po pół szklanki między posiłkami.

Wywar

1 łyżkę rozdrobnionego suszu zalewamy szklaną wrzątku i gotujemy pod przykryciem przez 5-7 minut. Pijemy 3 razy dziennie po 1 szklance.

Bagno zwyczajne... bardzo rzadko stosowane

Bagno zwyczajne (Ledum palustre) zwane dzikim rozmarynem w stanie naturalnym występuje w środkowej i północnej Europie oraz w północno-wschodniej Azji. Rośnie na bagnach i torfowiskach. Zagrożeniem dla tego gatunku jest osuszanie torfowisk. W Polsce od roku 2014 podlega częściowej ochronie. Pierwsze wzmianki o tym "ziółku" pochodzą z Danii z XII wieku. Wyciągu z bagna Wikingowie dodawali do piwa w celu zwiększenia jego odurzającej mocy. W średniowieczu znany lekarz Matthioli zalecał stosowanie bagna przeciw molom i karaluchom. Lecznicze właściwości tej rośliny opisał w 1753 roku twórca systematyki roślin Karol Linneusz. Pierwszym polskim uczonym, który do nauki polskiej wprowadził system klasyfikacji Linneusza był ks. Jan Krzysztof Kluk. 

W swoim Dykcyonarzu roślinnym pisał: ta w smrodzie swoim nieprzyjemna roślina, czyni przecież niemałe pożytki. Na początku maja, z liśćmi i pączkami gałęzie zebrane, ususzone nieco w cieniu, a potem drobno utłuczone są najprzedniejsze do garbowania skór. (…) Wodą gotowaną ze świeżych gałęzi i liści, można wygubić wszy i pluskwy u bydląt. Żydzi częstokroć tę roślinę kładą w piwo, aby pijaków prędcy upijali. Surowcem zielarskim są młode pędy i liście. W dawnym lecznictwie bagno stosowane było jako środek wykrztuśny przy ostrych i przewlekłych zapaleniach dróg oddechowych, przy kokluszu i astmie, a także o działaniu łagodzącym w zapaleniu stawów i reumatyzmie, w leczeniu chorób skóry, np. świerzbu, liszai, a także do płukania jamy ustnej przy bólu zębów. W lecznictwie polskim bagno nie jest stosowane ze względu na obecność w nim trującego ledolu. Jednakże w niektórych krajach używa się go zewnętrznie do okładów i kąpieli przy dolegliwościach reumatycznych i w stanach zapalnych skóry. 

Ostropest plamisty... cudowny lek natury

Ostropest plamisty (Silybum marianum) pochodzi z regionów Morza Śródziemnego. Łacińską nazwę tej roślinie nadał grecki lekarz Dioskurides w 100 roku p.n.e. Lecznicze działanie ostropestu znane było już w starożytności – wspomina o nim Teofrast żyjący w IV wieku p.n.e.  W średniowieczu wybitny zielarz angielski John Gerard pisał o korzystnym wpływie ostropestu na wątrobę. Surowcem zielarskim są owoce zawierające sylimarynę, flawonoidy, aminy, kwasy organiczne, fitosterole, garbniki i witaminy C i K. Sylimaryna ma szczególne znaczenie przy leczeniu przewlekłych schorzeń wątroby. Chroni miąższ wątroby i nerek przed szkodliwym działaniem trucizn, takich jak mykotoksyna muchomora sromotnikowego, pestycydy, alkohol, dwusiarczek węgla. Ostropest stosowany jest w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu A, B i C i kamicy żółciowej, obniża stężenie cholesterolu we krwi i hamuje wytrącanie się blaszek miażdżycowych. Jest także skuteczny w zwalczaniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych, posiada również silne właściwości antynowotworowe i przeciwzapalne. Sylimaryna zawarta w tym ziółku pomocna jest przy leczeniu cukrzycy typu 2. Substancje zawarte w ostropeście korzystnie wpływają również na funkcjonowanie mózgu. 

Możemy spożywać dziennie 2 łyżeczki zmielonych owoców ostropestu popijając je letnią wodą lub jako dodatek do żywności: można posypywać nim pieczywo, dodawać je do owsianki, sałat lub innych potraw.

Kukurydza zwyczajna... ziółko z wąsami

Kukurydza zwyczajna (Zea mays) pochodzi z Meksyku. Była podstawowym zbożem Majów, Azteków i Inków. Z badań archeologicznych wynika, że uprawiano ją już 5000 lat p.n.e. W Europie pojawiła się w XVI wieku, a do Polski trafiła – najprawdopodobniej z Węgier lub Rumunii – na przełomie wieków XVII i XVIII. Surowcem leczniczym kukurydzy są jej wąsy, tzw. znamię. Kukurydza zawiera skrobię, białko, tłuszcz oraz witaminy z grupy B, witaminę A, D, E, K, C, a także potas, fosfor, żelazo, miedź, magnez, wapń, selen i cynk oraz niewielkie ilości kobaltu, bromu i jodu. Znamiona stosuje się przede wszystkim jako lek moczopędny, przeciwzapalny i rozkurczowy w zapaleniu miedniczek nerkowych i pęcherza moczowego oraz pomocniczo w kamicy moczanowej i fosforanowej, skazie moczanowej i chorobie reumatycznej. Znamiona podaje się również jako lek żółciopędny w zastoju żółci, pomocniczo w zapaleniu wątroby oraz kamicy żółciowej. 

Czasami znamiona wykorzystuje się w początkowych stanach cukrzycy, w otyłości oraz skłonności do krwawień na skutek obniżonej krzepliwości krwi. Wyciągi ze znamion kukurydzy wywierają korzystny wpływ na wątrobę i ułatwiają przepływ żółci do dwunastnicy.

Napar ze znamion kukurydzy

Łyżeczkę znamion zalewamy szklanką wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na kilka minut pod przykryciem.