Orzech włoski... wszechstronne i skuteczne lekarstwo

Orzech włoski (Juglans regia) w stanie dzikim rośnie w basenie Morza Śródziemnego. Do polskich ogrodów przywędrował z Bałkanów. Właściwości lecznicze orzecha włoskiego znane były już w starożytności. Grecy leczyli nim kamicę żółciową i stany zapalne nerek. Rzymianie wierzyli, że orzech neutralizuje trucizny. Odwary z młodych liści stosowano na robaki, krzywicę i cukrzycę, a nalewka na niedojrzałych owocach orzecha była najpowszechniej stosowanym lekiem na biegunkę. Surowcem leczniczym są liście, łupiny, kora i owoce. Suszone liście są źródłem witamin B1, B2, C, K, PP, soli mineralnych oraz flawonoidów. Orzechy są dość kaloryczne. Składają się w 65% z tłuszczów, 25% z białek, 10% z węglowodanów i pozostałych związków. Orzech włoski posiada silne działanie bakteriobójcze, m.in. na paciorkowca, gronkowca, bakterie duru brzusznego i czerwonki. Ponadto oczyszcza organizm z toksyn, reguluje przemianę materii i pracę układu pokarmowego, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, wspomaga również leczenie cukrzycy. Napar z suszonych liści lub nalewkę stosuje się w leczeniu nieżytu żołądka i jelit, przy biegunce bakteryjnej, zatruciach, wrzodach i krwawieniach z przewodu pokarmowego. Stosowany zewnętrznie leczy grzybicę, ropne zapalenie skóry, nadmierną potliwość stóp, żylaki oraz zapalenie sromu i pochwy.

Odwar z liści orzecha

Łyżkę suszonych liści orzecha zalewamy 2 szklankami ciepłej wody i podgrzewamy pod przykryciem przez 10 minut nie doprowadzając do wrzenia. Następnie odwar odstawiamy na 5 minut. Pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki odwaru przed jedzeniem przy nieżycie żołądka i jelit oraz w zatruciach. Odwar taki stosujemy zewnętrznie przy nadmiernej potliwości stóp, w stanach zapalnych skóry, grzybicy i do płukania jamy ustnej w przypadku chorób dziąseł.

Nalewka na zielonych orzechach

Orzechy najlepiej zbierać od końca czerwca do końca lipca, póki jeszcze są miękkie i dadzą się łatwo pokroić. 20-25 niedojrzałych orzechów włoskich myjemy i kroimy w ćwiartki (w gumowych rękawiczkach, gdyż barwią skórę), przekładamy do dużego słoja i zalewamy 0,25 l spirytusu. Aby orzechy były całe przykryte płynem dolewamy jeszcze 0,25-0,3 l wódki. Już po kilku minutach alkohol zmienia swą barwę na żółtą, a po kilku godzinach zrobi się ciemny. Nalewkę odstawiamy na 30-45 dni pamiętając, aby co jakiś czas (2-3 dni) potrząsnąć słojem. Po tym czasie nalewkę filtrujemy przez gazę, a do pozostałych orzechów dodajemy syrop zrobiony ze szklanki wody i ¾ szklanki cukru lub miodu. Całość odstawiamy na 30 dni, a przez ten okres co 2 dni potrząsamy słojem, aby składniki dobrze się wymieszały. Następnie zlewamy syrop, łączymy z odlaną wcześniej nalewką i tak powstały płyn odstawiamy na 2-3 miesiące. Klarowną nalewkę delikatnie zlewamy, a resztę filtrujemy przez gazę.

Mniszek lekarski... jedna z najskuteczniejszych roślin leczniczych

Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) rośnie dziko w całej Europie, Azji i obu Amerykach. W Polsce jest rośliną pospolitą rosnącą na łąkach, trawnikach, pastwiskach i ugorach. Pierwsze wzmianki o wykorzystaniu mniszka w medycynie pochodzą z krajów arabskich. W wieku X słynny arabski lekarz Awicenna sokiem z mniszka leczył zapalenie oczu. Jednak największą popularność roślina ta osiągnęła dopiero w wieku XVI. Zalecano wówczas stosowanie jej na gorączkę, biegunkę i w chorobach wątroby. W lecznictwie wykorzystujemy wszystkie części rośliny. Korzeń mniszka lekarskiego zawiera duże ilości garbników, inulinę, fitosterole i garbniki. Jest cennym źródłem łatwo przyswajalnych soli mineralnych, przede wszystkim potasu. Liście mniszka mają obniżoną ilość związków zawartych w korzeniu, ale za to zawierają flawonoidy, fenolokwasy oraz karotenoidy. Obfitują również w potas, magnez, krzem oraz witaminę C i witaminy z grupy B. Kwiaty mają podobną zawartość substancji czynnych co liście, lecz zawierają większą ilość olejku eterycznego. Stwierdzono w nich również obecność fitoestrogenu. 

Mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie w leczeniu chorób wątroby i woreczka żółciowego, nerek, trzustki i śledziony. Stosowany jest również przy złej przemianie materii, reumatyzmie, nadciśnieniu, w początkowej fazie cukrzycy, chorobach skóry oraz na zaparcia. Doskonale oczyszcza organizm z toksyn i pozytywnie działa na układ odpornościowy. Zawarty w mniszku interferon zmusza organizm do podjęcia walki z bakteriami i wirusami. Ziółko to obniża również poziom cukru we krwi. Mniszek lekarski stosowany zewnętrznie przyśpiesza proces gojenia uszkodzeń skóry oraz pomaga w zwalczaniu brodawek i kurzajek.

Napar z kwiatów

Łyżkę kwiatów zalewamy 0,5 l wrzącej wody i zostawiamy pod przykryciem na 10 minut. Pijemy po ½ szklanki naparu 2-3 razy dziennie podczas przewlekłych nieżytów jamy ustnej, gardła i oskrzeli.

Odwar z korzeni

2 łyżki rozdrobnionego korzenia mniszka zalewamy 0,5 l wrzącej wody, przykrywamy i gotujemy na małym ogniu przez 10 minut. Pijemy 2-3 razy dziennie przed jedzeniem jako środek odtruwający, ułatwiający trawienie, moczopędny i zwiększający wydzielanie żółci.

Syrop z kwiatów

Litr kwiatów mniszka lekarskiego zalewamy litrem zimnej wody, gotujemy na małym ogniu przez 15 minut i odstawiamy na 24 godziny. Następnie przecedzamy i dodajemy sok z dwóch cytryn oraz kilogram cukru. Całość mieszamy i gotujemy na małym ogniu przez 2 godziny. Taki syrop o konsystencji płynnego miodu przelewamy do słoiczków.

Cytryna zwyczajna... owoc o wartości złota

Cytryna zwyczajna (Citrus limon burm.). Pierwsze wzmianki o niej znaleziono w starochińskich księgach. Pochodzi z wilgotnych lasów południowo-wschodniej Azji, skąd trafiła do Mezopotamii, a Arabowie w wieku X zawieźli ją do Palestyny. Dzięki krzyżowcom trafiła do Włoch i całej Europy. Obecnie uprawia się ją w wielu krajach podzwrotnikowych. Owoce cytryny są soczyste, a kwaśny miąższ zawiera dużo kwasu cytrynowego (do 7 %), nieco cukrów, witaminy z grupy B, witaminę E i C oraz prowitaminę A, flawonoidy oraz związki mineralne zasobne w miedź i potas. Właściwości lecznicze cytryn znane są i wykorzystywane od niepamiętnych czasów. W starożytnym Egipcie i Indiach stosowano je jako antidotum na ukąszenia żmij. Egipcjanie uważali, że dobroczynnie działają nie tylko przy zatruciach i „wewnętrznej zgniliźnie”, ale także przy melancholii. W wieku XI słynny arabski lekarz Awicenna zalecał stosowanie cytryn jako skutecznego leku przeciwko żółtaczce, przy niewydolności serca, zaburzeniach trawienia, wysokiej gorączce i wymiotach. W medycynie ludów Wschodu stosowano je przy opuchliznach wywołanych ukąszeniami owadów (komarów, pszczół, os), a przy uporczywych bólach głowy zalecano masowanie skroni kawałkiem skórki cytrynowej. Częste spożywanie cytryn chroni przed szkorbutem. Wiedzę tę wykorzystał już w 1601 roku Sir James Lancaster zalecając marynarzom brytyjskiej floty handlowej regularne ich jadanie. 

Te kwaśne żółte owoce mają silne właściwości moczopędne, więc wykorzystuje się je w leczeniu wielu schorzeń nerek i serca. Zaleca się je również przy reumatyzmie, nadciśnieniu, schorzeniach wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz nieżytach żołądka. Jadanie dużych ilości cytryn wspomaga system odpornościowy organizmu przy zapaleniu płuc, a spożywanie ich ze skórką przyczynia się do stabilizacji czynności naczyń krwionośnych przy tzw. skaczącym ciśnieniu, a ponadto zapobiega krwawieniom wewnętrznym. Zawarte w tych owocach sole kwasu cytrynowego utrudniają odkładanie się złogów kwasu moczowego i oksalowego – głównej przyczyny kamicy moczowej. Ponadto spowalniają proces krzepnięcia krwi nie dopuszczając do tworzenia się skrzepów. Sok z cytryny rozcieńczony w wodzie możemy stosować jako płukankę przy zapaleniu gardła i śluzówki jamy ustnej, natomiast okłady z czystego soku zmniejszają dolegliwości przy egzemach i grzybicy skóry.

Prawoślaz lekarski... cenna roślina lecznicza

Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) jest rośliną wieloletnią pochodzącą z rejonu Morza Śródziemnego. W stanie naturalnym rośnie w Europie, spotykany jest w Azji Mniejszej oraz w Ameryce. Jego działanie lecznicze znano już w starożytności. Hipokrates wymienia prawoślaz jako lek łagodzący objawy astmy i czerwonki. Awicenna zalecał stosowanie go w chorobach układu oddechowego. Prawoślaz lekarski znany był w średniowieczu i uprawiany w przyklasztornych ogrodach. Najczęściej stosowanym surowcem leczniczym są korzenie, natomiast rzadziej liście i kwiaty. Podstawowym składnikiem tego ziółka są substancje śluzowe. Korzeń prawoślazu poza nimi zawiera duże ilości pektyn, skrobi, asparaginę oraz sole mineralne. W liściach znajdują się również flawonoidy, kwasy fenolowe i niewielkie ilości olejku eterycznego. Składniki prawoślazu decydują o jego właściwościach osłonowych, wykrztuśnych, zmiękczających, przeciwzapalnych i łagodzących podrażnienia. 

Prawoślaz lekarski wchodzi w skład licznych mieszanek ziołowych wykorzystywanych w leczeniu chorób układu pokarmowego, moczowego, w dolegliwościach skórnych oraz w schorzeniach górnych dróg oddechowych, takich jak nieżyt oskrzeli i gardła oraz przy kaszlu. Ze względu na brak składników silnie działających prawoślaz często stosowany jest w pediatrii. Napar z liści wykorzystuje się w leczeniu zapalenia pęcherza moczowego. Zewnętrznie prawoślaz lekarski stosowany jest w postaci kataplazmów do okładów zmiękczających. Można także sporządzić z niego maść przyspieszającą gojenie czyraków i wykwitów skórnych. Natomiast naparem i maceratem można przemywać twarz, dekolt i szyję nie tylko w przypadku zapalenia skóry, ale i po oparzeniach słonecznych lub po solarium.

Napar

1,5 łyżki korzenia prawoślazu zalewamy szklanką wrzącej wody i odstawiamy do naciągnięcia na 30 minut. Pijemy 1/3 szklanki 3 razy dziennie.

Odwar

1 łyżkę sproszkowanych korzeni prawoślazu zalewamy szklanką zimnej wody, odstawiamy na godzinę i zagotowujemy. Powstały odwar pijemy 2-3 razy dziennie.

Macerat z korzenia

Łyżkę rozdrobnionego korzenia zalewamy szklanką ciepłej wody, pozostawiamy do napęcznienia na 6-8 godzin, a następnie podgrzewamy. Pijemy 1 szklankę płynu 2 razy dziennie przy nieżycie żołądka i górnych dróg oddechowych.

Kataplazm z liści

3 łyżki suszonych liści zalewamy 2 szklankami wrzącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 20-25 minut. Odcedzone liście zawijamy w gazę i przykładamy do chorego miejsca.

Syrop prawoślazowy

6 łyżek korzenia prawoślazu zalewamy 0,5 l wody, gotujemy 10 minut i odstawiamy na 30 minut. Do odcedzonego płynu dodajemy 300 ml miodu, do którego ponadto możemy dodać 100 ml wódki lub wina.